आभाराचा एक दिवस

नोव्हेंबर महिन्याचा चौथा गुरूवार हा ‘थँक्स गिव्हिंग डे’ म्हणून अमेरिकेत साजरा केला जातो असं नुकतच वाचलं. उद्या २२ नोव्हेंबर हा या वर्षीचा थँक्स गिव्हिंग डे आहे. कृतज्ञता या शब्दा पाठोपाठ ‘व्यक्त’ हा शब्द येतो, म्हणजे आपल्याकडे सुद्धा ती गोष्ट आहे पण आपण ती अगदी हातचं राखून करतो. म्हणून दोन दोनदा कुणी थँक्स थँक्स म्हटलं की मला तरी काय करावं ते सुचत नाही. माझा एक पारसी मित्र खुपच गोड बोलणारा आणि हळूवार स्वभावाचा आहे. दहा वर्षांपुर्वी जेव्हा त्याची पहिल्यांदा ओळख झाली तेव्हा तो एवढा चांगला कसा वागतो म्हणून मला खुप अप्रूप वाटायचं. नंतर मला त्याची सवयच झाली, पण शालीन स्वभाव म्हणजे काय हे त्याच्या वडीलांना भेटलो तेव्हा मला समजलं आणि बेहरामच्या स्वभावचं कोडं ही सुटलं.

खरं म्हणजे जन्माला आल्यापासून आपण सारखं काहीतरी घेत असतो किंवा कुणीतरी आपल्याला सतत सर्व काही देत असतं. हळू हळू आपल्याला त्याची सवय होऊन जाते आणि मग जे मिळतं तो आपला हक्कच आहे असं वाटायला लागलं. इथे सामंज्यस्य संपतं आणि “कोण म्हणतो देणार नाही...“ या पायरीपर्यंत आपण येऊन पोहोचतो. जन्माला आल्या आल्या आई, मग वडील, कुटूंब, मित्र, समाज, कुठल्याही लहान मुलाचं हास्य, एवढच काय प्राणीमात्र, निसर्ग, वर पसरलेलं अनंत आकाश, अथांग सागर, नद्या-नाले सतत आपल्याला काहीना काही देतच असतात. एवढं असूनही तक्रार करण्याची आपली सवय काहीकेल्या जात नाही. “काय करणार...” अशी सुरुवात करून जो तक्रारीचा पाढा सुरू होतो तो मग थांबतच नाही. आपली जेव्हा गैरसोय होते तेव्हा खरं तर जागं व्हायची वेळ असते. आता गैरसोय वाटते म्हणजे अशाच परिस्थितीत आधी कुणीतरी आपली सोय बघितलेली असते किंवा आधार दिलेला असतो. आई किंवा बायको आजूबाजूला नसतात तेव्हा नवरे मंडळींची काय त्रेधा उडते? किती करत असतात ही मंडळी आपल्यासाठी?

शाळेत असताना शिक्षक आपल्या उभ्या आयुष्याला आकार देण्यासाठी सतत झटत असतात. मोलाचं मार्गदर्शन करित असतात. त्या वेळी त्याचं महत्व कळलं नाही तरी नंतर पदोपदी त्यांची आठवण येतच असते. प्रवासात असताना चालक, सहलीत असताना सहल संयोजक किंवा सहलसाथी, निसर्गात असताना झाडं, वेली, फुलं आपल्यावर आनंदाची बरसात करत असतात. अनंत हस्ते दिलं जाणारं हे धन आपण आयुष्याभर घेतच असतो त्याबद्दल कृतज्ञता व्यक्त करणं आपलं कर्तव्यच आहे.

‘अमेरिकन फॅड’ म्हणून या गोष्टीकडे दुर्लक्ष न करता ते हा दिवस साजरा करतात म्हणून त्यांच्याप्रती आणि आयुष्यात आपल्याला कितीतरी चांगल्या गोष्टी मिळाल्या म्हणून ते मिळण्यासाठी कारण झालेल्या प्रत्येकाप्रती आपण कृतज्ञता व्यक्त करूया. मनापासून दिलेली दाद आणि मनापासून मानलेले आभार खुप काही देऊन जातात देणार्‍यालाही आणि घेणार्‍यालाही.               

        

जन भावना, मन भावना

                                                                                                               
तू चिरंजीव

तू शिवसैनिकांचा सदाशिव

तू ध्यास

तूच विश्वास  

तू आधार

तूच निर्धार

तू करुणाकर

तूच ईश्वर  

तू झंजावात

तूच वादळवाट

तू आमचा गर्व

तू एक पर्व

तू साक्षात्कार

तूच परिवार

तू जागता

तूच नेता

तू प्रेमळ

तू निर्मळ

तू विठ्ठल

तू दरवळ

तू करारी

तूच अधिकारी

तू चैतन्य

तू लोकमान्य

तू प्रेरणा

तूच धारणा

तू मनामनात
तूच धमण्यात 
तू गाज

तू आवाज

तू विर

तूच धिर

तू सण

तूच दर्शन

तू मान

तूच अभिमान

तू रत्नाकर

तूच जनसागर

तू भगवा 

तूझाच एक धावा  

तू विराट

तूच हिंदूहृदयसम्राट

नरेंद्र प्रभू 

सुख पाहता

अलिकडे वृत्तपत्रांची पहिली पानं सुख विकणार्‍या जाहिरातींनी भरलेली असतात. घर, ते सजवणारं सामान या पासून कडधान्यापर्यंत आणि इच्छित स्थळी पोहोचवणारी किंवा इच्छित स्थळी ठेवण्यासाठी असलेली गाडी या पासून ती चालत असताना कान, डोळे यांना सुखावणारी यंत्र (इलेक्ट्रॉनीक गॅझेटस) अशा अनेक प्रकारच्या जाहिराती सकाळी सकाळीच दृष्टीस पडतात. मित्रांनो सुख विकणारे हे दलाल असे प्रभातकालीच आपल्या घरात घुसखोरी करतात आणि मग तिन्ही त्रिकाळ आपला पिच्छा पुरवत असतात. टि.व्ही. हा आता जाहिराती पाहण्यासाठीच असतो. अधून मधून एखादं गाणं, चार संवाद, बातम्या या त्या जाहिरातींदरम्यान दाखवल्या जातात. घरात हा जाच सहन करावा लागत असल्याने जरा बाहेर पडावं तर बाहेरचं जग तुम्हाला सुखी करण्यासाठी जय्यत तयार असतं. रस्ते, बाजुचे मॉल, दुकानं, फुटपाथ आणि त्यातून वाट काढत कसेबसे आपण पुढे गेलो की ट्रेन आणि बस मध्येही हे सगळे देवदूत हजर असतात. (हल्ली स्वप्न ही मॉल मधलीच पडतात.) एवढं पार करून कामाकडे लक्ष द्यावं म्हटलं तर संगणकावर महाजालात या जाहिराती आपला पिच्छा सोडत नाहीत.

या जाहिराती हिच आपली सुख मोजायची पट्टी झालीय. जाहिरातीत दिलेल्या किंमतीपेक्षा एखादी वस्तू आपल्याला स्वस्त मिळाली की आपण सुखाऊन जातो. किंवा ती घ्यायला अधिर होतो. (भले त्या वस्तूची आपल्याला गरज असो नसो.) थोडक्यात जाहिराती शिवायचं जीवन ही कल्पनाच करवत नाही एवढी त्याची आपल्याला सवय झाली आहे.  मित्रांनो सुख हे असं विकत मिळतं का? केवळ इंद्रियांच सुख (ते सुद्धा दुसरे म्हणतात म्हणून) म्हणजेच सुख का? या जाहिरातींनी वाढवलेल्या उन्मादामुळे किंवा आम्हाला मिळालं नाही ते आमच्या मुलांना तरी मिळूदे म्हणून हट्टाने आणलेल्या वस्तूंमुळे आपण सुखी होणार का? आता दिवाळीचं निमित्त, पण त्या आधी आलेल्या आणि पुढे येणार्‍या सणांच्या वेळी सर्वच प्रकारचं प्रदूषण करणारे आपण कोणतं सुख निर्माण करत असतो? असे अनेक प्रश्न आजकाल सारखे सतावू लागलेत.

या सगळ्या गलबल्यात आपण एका जागी शांत बसूही शकत नाही आणि त्यामुळे मनं शांतच होत नाही. हा सगळा गडबडीचा गाळ खाली बसल्याशिवाय प्रसन्न कसं वाटणार? एवढ्या सगळ्या गोंधळामुळे आपण आपल्या संवेदनासुद्धा हरवून बसलो आहोत. त्या संवेदना, निर्व्याज आनंद परत मिळवायचा असेल तर शांतता निर्माण केली पाहिजे किंवा एखाद्या शांत ठिकाणी गेलं पाहिजे आणि ते शक्य नसेलतर एका जागी शांत बसून डोळे बंद करून गतजीवनातले तृप्तीचे क्षण आठवले पाहिजेत मग ती एखाद्या पक्षाची शिळ असेल, नदीचा किनारा असेल, समुद्राची गाज असेल, पौर्णिमेचं चांदणं असेल, खळातता प्रवाह असेल, रिमझिमणारा पाऊस असेल, पर्वत शिखरं असतील, हरणाचं बागडणं असेल, अगदी मांजरीचं पायात घोटाळणं असेल किंवा तूमच्या बाळाचं पडणारं पहिलं पाऊल असेल, शांत बसून डोळे बंद करून हे सगळं आठवण्याचा प्रयत्न करा, खरा आनंद, उत्कटतेचे ते क्षण नक्कीच आपल्याला आनंद देतील. मी या दिवाळीत हे करून पाहणार आहे. सुख, सुख म्हणतात ते हेच असेल......!

हि दिवाळी आपणा सर्वांना सुखमय आणि आनंददायी जावो.   

चाहूल

शितल वारा, धुंद गारवा

धुक्यात दडली वाट

कुणीतरी येते, चाहूल देते

असे मोकळा घाट  

स्पर्श दवाचा, तळ पायाला

हुरळून होतो गात

क्षणात गाणे मनात गातो

हुरहुरतो अंतरात

ती दिसली, हसली

बसून बोलली

आठवणीची

एक साख़ळी

नरेंद्र प्रभू