कसे करावे कौतूक

शितल ऋतूची चाहूल सकाळी

संध्याकाळी जलबरसे

ऋतूचक्रही बिघडूनी गेले

ढगा आडूनी सुर्य हसे

पहाटवारा सांगूनी गेला

गुज मनीचे शितलसे

दुपार होता अचलच झाला

ढगा मागूती कवडसे

मग्न विचारी सारे झाले

कशी कुणाची झाली चूक

कसे करावे आता सांगा

चराचर सृष्टीचे कौतूक          

नरेंद्र प्रभू

२१/११/२०१५    

सकाळी थंडीची चाहूल लागली म्हणून मित्रवर्य प्रसाद कर्णिक यांनी कविला वॉट्सअप केली आणि आता उकाडा आणि पाऊस सुरू झाला म्हणून ही कविता सुचली. प्रसादनी पाठवलेली कविता:

आज पहाटे जाग येता

डोळे अर्धे निजलेले

दिसे तयातून बागे मधले

फूल दवांत भिजलेले

बाहेर येता असा बिलगला

मंद जरासा शीतल वारा

रवीकिरणांना शोधित शोधित

उधळीत जाई पर्णपिसारा

मुग्ध स्वत:शी झाले सारे

कशी कुणाची पडली भूल

दंवात हसूनी पहाट सांगे

शीतल ऋतुची ही चाहूल

|| शीतल ऋतु आगमनाच्या हार्दिक शुभेच्छा ||

       

नीलरंगी रे

श्रीनगरच्या दल सरोवरात शिकार्‍यातून फिरताना टिपलेली ही संध्याकाळ, सगळ्या सृष्टी सौदर्यात असं आकंठ बुडलो असताना कुठेतरी पाकची सावलीही जाणवत होती.

नीलरंगी सांज झाली

शाम तो उतरे धरेवर

शामरंगी रंगलो मी

नीलांबरावर की जळावर

उतरून आल्या मेघमाला

त्या तरूवर नी घरावर

काठ आकंठ डुंबले ते

बहरून आले की सरोवर

रम्य संध्या एक रंगी

रंगात भिजूनी थांबलेली, अन

एक तारा त्या दिशेला

सांज होती लांबलेली

की...? कालियाने या जळावर

ओकले हे विष आहे ?   

त्या तिथे माझ्या धरेवर

नापाक बसले ‘पाक’ आहे ?    

नरेंद्र प्रभू

०८/११/२०१५

        

आत्मानंद

 

    

बोरीवलीच्या वन विहारमध्ये पोहोचल्यावर आनंदाची अनुभूती घेण्यासाठी जमलेल्या अनेकजणात मी ही सामील झालो. बोरीवली सांस्कृतीक केंद्राने संस्कार भारती आणि पोट्रेट आर्ट ग्रुपच्या सहयोगाने आयोजित केलेल्या आर्ट फेस्टिवलचा हा जंगी कार्यक्रम होता. माजी महापौर विनोद घेडीया यांच्या कल्पक नेतृत्वाखाली साकार झालेल्या वन विहारात अनेक चित्रकार चित्र काढण्याचा आनंद घेत होते आणि माझ्यासारखे अनेक त्याच्या फुकट आस्वाद घेत होते.

एखादी कलाकृती साकार होताना पहाण्यात जी मजा आहे त्याला उपमा नाही. कोर्‍या कागदावर हळूहळू साकार होत जाणारं समोरचच दृष्य पाहताना त्या चित्रकाराची त्याच्या कुंचल्यावर असलेली हुकमत जाणवत होती. चित्रकला ही सादरीकरणाचीही कला आहे, चित्र तयार होत असताना पाहिलं म्हणजे त्या कलाकाराची त्या मागची तपस्या लक्षात येते. चित्रकार शरद तावडे नारळाचं छोटं झाड साकार करताना वापरत असलेले ब्रश, रंग, त्यांचे फटकारे हे सगळं चित्राच्या वेगळ्याच दुनियेची सफर घडवत होतं.

वीस-पंचवीस चित्रकार चित्रकारीतेचं सादरीकरण करीत होते आणि त्यांच्याबाजूला घोळका करून कलारसिक त्याचा आस्वाद घेत होते. दुपारी सुप्रसिद्ध चित्रकार विजय आचरेकर यांनी ‘पोर्ट्रेट पेंटीगचं’ प्रात्यक्षिक सादर केलं आणि सगळेच हरखुन गेले. चौथ्या-पाचव्याच फटकार्‍याला समोर बसलेल्या मॉडेलचा चेहरा कागदावर बोलका झाला. हळूहळू त्यात रंग भरत गेले आणि ‘प्रत्यक्षाहून प्रतिमा उत्कट’ म्हणजे काय याचा अनुभव

आला. दरम्यान चित्रकार वासुदेव कामत चित्र, चित्रकार आचरेकर यांच्या विषयी बोलत होते. सगळं कसं अनौपचारीक होतं आणि मनमोहकही. पोर्ट्रेट साकार झालं आणि मग चित्रकाराशी गप्पाही रंगल्या. त्या समारंभाचं आणखी एक वैशिष्ट्य म्हणजे सगळेच जमिनीवर होते, श्रोते तर असणारच पण कलाकारही होते, हे विशेष !

अजून त्या सोहळ्याचा कळसाध्याय बाकी होता. सुप्रसिद्ध चित्रकार आणि संस्कार भारतीचे अखिल भारतीय अध्यक्ष श्री. वासुदेव कामत त्यांच्या ‘मोगरा फुलला’ या चित्रमालिकेवरचा ‘स्लाईड शो’ दाखवणार होते. पारल्याच्या लोकमान्य सेवा संघात दहा मिनीटं ते चित्रांवर बोलले होते तेव्हापासून मला त्याना ऎकायचं होतं. आज तो योग जुळून येणार होता. वासुदेवजींनी दाखवलेली पहिली स्लाईड पाहिली आणि मन भरून आलं आणि त्या सगळ्या स्लाईड आणि त्याबरोबर चाललेलं वासुदेव कामतांचं निरुपण म्हणजे मणीकांचन योग होता. एखादा कलाकार बहुआयामी असतो म्हणजे काय ते तेव्हा कळलं. चित्रकलेत अगाठलेली उंची त्याना जगमान्यता द्यायला पुरेशी आहे, पण ते तेवढेच चांगले निरुपण करू शकतात हे तेव्हा समजलं. सारंच वातावरण भारून टाकल्यासारखं झालं होतं.  

 

भारतातील संतांवर वासुदेव कामतानी केलेल्या ‘मोगरा फुलला’ या चित्रमालिकेत संत ज्ञानदेव ते संत विनोबा भावे यांच्या जीवनातील उत्कट प्रसंगाना कॅनव्हासवर चित्रबध्द केलं आहे. शेवटच्या चित्रातली “देवाचा तुमच्यावर विश्वास आहे, काही हरकत?” हे लिहिलेली पाटी तर षटकार मारून गेली. अनेक संत रचनांचा नव्याने अर्थ लागत होता. चित्रांमागचा भाव कळत होता. त्यासाठी  चित्रकाराने केलेल्या अभ्यासाची व्याप्ती दिसून येत होती. एक कलाकार किती तन्मयतेने चित्रं काढतो आणि तेवढ्याच लिनतेने त्याचं सादरीकरण करतो. सगळेजण मंत्रमुग्ध होवून ऎकत होते, पहात होते. नंतर दाखवलेल्या चित्रफितीत वासुदेव कामतानी वाजवलेली बासरी त्यांच ‘वासुदेव’ हे नाव किती सार्थ आहे त्याच द्योतक होत. एकूण काय त्या जवळजवळ बारा तासात आत्मानंदी टाळी लागली होती खरी.                                                                 

बॉडी लॅंग्वेज

मराठी, हिंदी, इंग्रजी आशा भाषा (लॅंग्वेज) बोलल्यावर कित्येकवेळा समोरच्याला त्याचा अर्थबोध होतोच असं नाही, पण सद्ध्या माझ्याशी ज्या भाषेत हा माणूस बोलतोय ती भाषा कुणाही भाषीक इसमाला (किंवा इसमीला) सहज समजेल यात शंकाच नाही. या माणसाच्या शरिरात किती नटबोल्ट किंवा खटके असतील देव जाणे. सारखा आपला वेगवेगळ्या तर्‍हेवाईक मुद्रा करून हा आपलं म्हणणं मांडत असतो. दरवाजा उघडला हे दाखवताना प्रत्यंचा ओढल्याचा अविर्भाव असतो तर,  वायर सोडली हे सांगताना तो   धनुष्यातून जणू बाणच सोडतो. ड्रॉवरमध्ये हात अडकेल हे सांगताना तो कासाराने बांगड्या भरल्याचा देखावा उभा करतो, तर मागे जायला होईल असं म्हणताना रंगमंचावरचा पडदा ओढल्यासारखा मागे वाकतो. हा खरंच तिथे रंगमंचावरच हवा होता. त्या सोफ्यावर बसून बघा किती रिलॅक्स वाटतं हे पटवताना याने सुखीमाणसाचा सदरा घालून आल्याचा भास होतो.

गेल्या कित्येक वर्षात असा कलाकार रंगमंचाविना पहायला मिळाला नाव्हता. त्या दिवशी अगदी तळाचा ड्राव्हर असा उघडला जाईल हे दाखवताना तो असा काय वाकला आणि मागे सरला कि मला वाटलं एखादा हत्ती नदीकाठी हळूवार पाय रोवून प्रवाहातलं पाणी पितोय. ....इथे ग्रानाईटवर आरामात पडून संगीत ऎकता येईल असं म्हणता म्हणता तो चक्क आडवा झाला. डुलकी लागली  तर आपटायला होईल असं म्हणत असताना त्याने एक हिसका मारला आणि मग म्हणाला इथे मोल्डींगपट्टी लावतो.  रस्त्याने चालताना असे काही हावभाव असतात की बाबुराव जणू दिवाणखान्यात उभे राहून गप्पा हाणताहेत.  अंगावर पडेल असं दाखवताना हा जणू अदनान सामी बनतो, अहो कुणालाही बघून वाटेल की ‘हमको भी लिप्ट करादो’ म्हणतोय. वस्तू इथून उचलली, इथे ठेवली असं त्याने म्हटल्यावर मला बापू वाणी भजी अलगद तेलात सोडयचा त्याची आठवण झाली. एखादा कसलेला नर्तकही एवढी सफाईदार हालचाल करू शकेल की नाही अशी शंका यावी. मोबाईलवरचं बोलणं संपवताना तो एवढ्यावेळा बाय.. बाय अशा अर्थाचं पुटपुटतो की मला शंका यायला लागते.... हा मोबाईल कंपनीचा एजंट आहे की काय, थांबता थांबत नाही तो; आता मी सावध असतो; पटकन फोन कट करतो, काय सांगाव उद्या बाय.. बाय नंतर बाबू.. बाबू म्हणेल. 

टिव्हीच्याखाली बसायची बैठक नको असं सांगताना त्याने हवेतच अशी काय माकडबैठक मारली की मी लोटपोट होता होता वाचलो. (वाचलो म्हणजे, जर माझं हसू बाहेर फुटलं असतं तर त्याने हे काम सोडून द्यायला मागे पुढे पाहिलं नसतं.) मात्र समोरच्या नियोजित बैठक व्यवस्थेवर तो बेहद्द खुश होता, “इथे कसं छान वाटेल” असं म्हणत त्याने शेषशायी विष्णूचं रुप धारण केलं. त्याच्या त्या रुपाला मी मनोमन साष्टांग प्रणीपात केला. हे वर केलं, ते खाली केलं असं म्हणत असताना तो जणू वेटलिप्टींग करतोय की काय असं वाटत रहातं.   

कामाला थोडा उशीरच होतो आहे अशी नाराजी मी प्रगट केल्यावर त्याचं रुप पार पालटून गेलं. कितीतरी वेळ फक्त हातवारे करीत घालवल्यावर मग म्हणाला “आपलं चालेंज आहे, एवढं फास्ट काम कुणी करून दिलं तर” आणि मग हातवार्‍यांबरोबर पायवारेही सुरू झाले.                   

स्टडी टेबलला कि बोर्डचा ड्राव्हर लावला की काय होणार हे सांगताना तो हवेतल्या खुर्चीवर बसला आणि त्याने सफाईदारपणे बाजाची पेटी वाजवली, जणू काय डबलबारीचं भजनच चाललय. कि बोर्डवर असा कुणाचाच हात चालला नसेल महाराजा! 

        

कार्य स्थळावरचा त्याचा पदन्यास तर हा एव्हाना माझ्यासाठी खरोखर न चुकवण्यासारखा भाग झालाय, इतका की हा निघून गेल्यावर मी कुणाकडे बघू असं होवून जाईल.

पण एवढ्या सढळ हालचाली करणारा हा विरार लोकल मध्ये कसा उभा राहू शकतो? तिथे त्याला बॉडी हालवायलासुद्धा मिळत नसणार, मग तीची 'लॅंग्वेज' ही दूर की बार. तो तिथे काय करत असेल? खरच कोडं आहे.      

      

                       

अब जीना है

मंजिल इतनी दूर नही थी

जब मै निकला पाने को

हर चौबारा मुझे बुलाता  

मन नही करता जाने को ।

हर बार लडना और झगडना

खुदसे पंगा लेना था

फिक्र नही दुनियादारी की  

किसीसे कुछ नही पाना था ।

किया बसेरा जिस डालीपर

फिर छुटा उसका साथ

उपरवाली मंजिलपर जा बैठा

नही रहा कभी खाली हाथ ।

यह तो मिलनाही था दोस्तो

समय बित गया हातोहाथ

अब जीना है, जो भी बचता

और न करुंगा कोई बात।

नरेंद्र प्रभू

०८/११/२०१५